De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) houdt toezicht op het railverkeer in Nederland. Hieronder vallen het hoofdspoorwegnet, tram en metro en de overige spoorwegen. De ILT handhaaft regelgeving voor de veiligheid op het spoor en verleent vergunningen aan spoorwegondernemingen en personen die op het spoor werken, zoals machinisten.
De ILT houdt de veiligheid op en rond het spoor op een hoog niveau door nauw samen te werken met bedrijven in de spoorsector. Voor grensoverschrijdend railverkeer werkt de ILT samen met de Europese Railway Agency (ERA). Ook erkent de ILT instituten die personen met een wettelijke veiligheidsfunctie opleiden en examineren.
De minister van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) is de nationale veiligheidsinstantie voor het spoor. De ILT heeft mandaat gekregen om als National Safety Authority (NSA):
- vergunningen te verlenen voor indienststelling van materieel en infrastructuur
- het Nationale Voertuigregister (NVR) bij te houden
- veiligheidscertificaten en bedrijfsvergunningen af te geven
- machinistenvergunningen af te geven
De introductie van het Vierde Spoorwegpakket in 2019 veranderde de rol van de European Railway Agency (ERA) en de nationale vergunningverleners. Op 25 april 2019 tekenden de ERA en de ILT de overeenkomst over de nieuwe samenwerking.