Kwartaalbericht dashboard Luchtvaartvoorvallen ABL Q1 2021

Toename ordeverstorende passagiers

Op nationaal niveau valt tijdens de coronapandemie vooral de trend op in het aantal ordeverstorende passagiers. Aanvankelijk waren er minder meldingen over ordeverstorende passagiers. Dit hing samen met het lage aantal vluchten in de maanden maart, april en mei 2020. Vanaf juni 2020 namen de meldingen juist toe. Het ging bijvoorbeeld om voorvallen waarbij passagiers zich niet aan de voorgeschreven coronamaatregelen hielden. Gecorrigeerd naar het aantal vliegbewegingen in de CA is de toename fors. Maandelijks betrof het vaak meer dan een verdubbeling (zie figuur 2). Het ABL bracht op 23 oktober 2019 een factsheet uit over ordeverstorende passagiers. Het ABL gaf hieraan een vervolg door op 10 augustus 2020 een veiligheidssignaal uit te brengen met betrekking tot overlastincidenten in vliegtuigen, specifiek tijdens de corona periode. In figuur 2 is zichtbaar dat deze trend sinds februari 2020 wel wat afvlakte. Het maandelijkse aantal meldingen van ordeverstorende passagiers ligt echter nog steeds boven het normale niveau.

Afgebroken starts commerciële luchtvaart (CA)

Er is een relatieve toename van het aantal afgebroken starts in de CA tijdens de corona pandemie (zie giguur 3). Het betreft echter kleine aantallen, ongeveer 1 tot 5 per maand. Een toename was eerder ook al gesignaleerd in de Staat van Schiphol 2020 voor de gemelde voorvallen op Schiphol. Uit nader onderzoek van het ABL naar meldingen van afgebroken starts op Schiphol kwam geen eenduidige oorzaak naar voren. Bij 45 van de 47 meldingen in gebruiksjaar 2020 was de snelheid waarbij de start werd afgebroken laag. In deze gevallen is het afbreken van de start een voorzorgsmaatregel, bedoeld om een risico te voorkomen. Bij twee meldingen is de start bij een hogere snelheid afgebroken. De oorzaak was in beide gevallen de aanwezigheid van vogels in de buurt van het vliegtuig. Er is vanuit het onderzoek van de meldingen nu geen indicatie dat er sprake is van een zich ontwikkelend risico. Wel wordt de ontwikkeling gemonitord, zoals in de Staat van Schiphol is aangegeven.

Onstabiele naderingen commerciële luchtvaart (CA)

Er is tijdens de coronaperiode geen duidelijke stijgende trend van het aantal onstabiele naderingen. Toch zijn er in de CA wel enkele uitschieters in de maandelijkse aantallen. Daardoor is het totale aantal vliegbewegingen op jaarbasis in 2020 relatief hoger dan in 2019 (zie figuur 4). Het gaat jaarlijks in totaal om 1,88 onstabiele naderingen per 10.000 vliegbewegingen in 2019, vergeleken met 1,95 in 2020. In de Staat van Schiphol 2020 werd ook al gewezen op een dergelijk verschil. Een toename zou kunnen passen binnen het risico dat onlangs is gesignaleerd in de versie 2 van de EASA Review of Aviation Safety Issues Arising from the COVID-19 Pandemic. Als mogelijke verklaringen hiervoor suggereert EASA factoren zoals gebrek aan recente ervaring ('recency'), een lichter gewicht van toestellen, of veranderingen in routering gedurende de laatste vluchtfase voorafgaand aan de landing. Deze mogelijke verklaringen worden op dit moment zowel op Europees als nationaal niveau binnen de ILT verder onderzocht.

Opvallende veiligheidstrends tijdens de coronapandemie

De Europese luchtvaartorganisatie EASA heeft uitgebreide informatie beschikbaar gesteld over de risico ontwikkelingen tijdens de corona periode en richtlijnen om deze risico’s het hoofd te bieden. De risico’s voor de luchtvaartveiligheid die door corona zijn ontstaan of veranderd liggen op verschillende terreinen. Deze risico’s zijn door EASA beschreven in de Review of Aviation Safety Issues Arising from the COVID-19 Pandemic. Het ABL heeft samen met de andere lidstaten actief aan deze review bijgedragen.

Meldbronnen Airspace Infringements

In de meeste gevallen worden de Airspace Infringements gemeld door de (civiele) luchtverkeersleiding. In een aantal gevallen doen vliegscholen en safety managers van vliegclubs de meldingen. Er zijn ook enkele individuele meldingen. In totaal was het aandeel van meldingen van de luchtvaarders minder dan 2%. Opvallend is dat meer dan de helft van deze meldingen niet werd gerapporteerd door de verkeersleiding. Er zijn in 2020 geen meldingen ontvangen van militaire verkeersleiding. In 2017 was het aandeel van deze meldbron nog 35% van het totaal aantal Airspace Infringements meldingen.

Betrokken luchtvaartuigcategorieën Airspace Infringements

Onderstaande grafiek geeft het aantal luchtvaartuig categorieën weer. In vrijwel alle gevallen is de ‘veroorzaker’ van de Airspace Infringements te classificeren als kleine luchtvaart. De grote luchtvaart is gemeld als naburig verkeer (ongeveer 10%), of het vliegtuig was betrokken in een coördinatie issue. Voornamelijk in de zogenaamde Upper Airspace.

Vluchtfase en type luchtruim Airspace Infringements

De meeste Airspace Infringements vonden plaats tijdens de kruisvlucht en in 9% van de gevallen tijdens de approach. In 14% van de gevallen was de vluchtfase niet bekend. De meeste meldingen over Airspace Infringements vonden plaats in de gebieden rond de luchthavens, oftewel de zogenaamde Control zone (CTR). Gevolgd door naderingsverkeersleidingsgebieden, de zogenaamde Terminal Area (TMA).

Oorzaak Airspace Infringements

In de meeste gevallen is de oorzaak van de Infringements niet op te maken uit de meldingen van de verkeersleiding. Vaak is dit wel het geval vanuit de meldingen die door gezagvoerders of safetymanagers zijn gemaakt. In de meeste gevallen werd een navigatiefout als voornaamste oorzaak gegeven. Het was opvallend dat 4 meldingen van Infringements veroorzaakt werden door de focus op een instructietopic. Daarnaast waren er Airspace Infringements gerelateerd aan lage bewolking, harde wind, tijdens night VFR, gemiste Notams en complexiteit van de kaart.