Karin Visser: “Ons besturingstoezicht draagt bij aan veiligheid, ook bij ProRail”
Verhalen
Veiligheid op het spoor is belangrijk voor iedereen in Nederland. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) houdt daarom al jaren toezicht op de spoorsector, en dus ook op ProRail. Hoe blijft het spoor zo veilig mogelijk? Karin Visser (directeur Toezicht en Handhaving ILT) en Prorail-CEO John Voppen vertellen over de unieke aanpak door middel van besturingstoezicht.
Karin Visser, directeur Toezicht en Handhaving ILT
John Voppen, CEO Prorail
Waarom voert de ILT besturingstoezicht uit bij ProRail?
Karin Visser: “Met name op de locatie Kijfhoek waren er veel problemen. Dat was soms dweilen met de kraan open. We wilden weten wat de achterliggende oorzaken waren. En waarom de situatie niet verbeterde. Daarom was het belangrijk om naar het hele systeem en de sturing bij ProRail te kijken. Besturingstoezicht geeft namelijk inzicht in de sturing, organisatie en cultuur. Daar zijn we over in gesprek gegaan met het bestuur van ProRail. Veiligheid is namelijk niet alleen belangrijk voor de werkvloer, maar moet op alle niveaus binnen een organisatie bovenaan staan.”
"De ILT is absoluut van toegevoegde waarde en een essentieel onderdeel in het spoorsysteem."
Hoe ervaart ProRail het besturingstoezicht?
John Voppen: “Goed, maar het was ook even wennen. We kwamen uit een situatie waarin de ILT klassiek toezicht hield op specifieke aspecten. Met besturingstoezicht ben je minder op de korte termijn gericht bent en wordt er meer gekeken naar wat werkt op de lange termijn.”
Voppen vervolgt: “De ILT is absoluut van toegevoegde waarde en een essentieel onderdeel in het spoorsysteem. De spoorsector functioneert als een geheel en ik ben ervan overtuigd dat de ILT daarin een belangrijke rol heeft. Er moet altijd scherpte in dat systeem zitten. De ILT heeft haar nek uitgestoken, want ook voor een inspectie was dit spannend. Ze hebben een belangrijke rol en die hebben ze gepakt.”
Is het besturingstoezicht wat ProRail betreft een aanrader voor de hele sector?
Karin Visser: “Je kunt besturingstoezicht zeker preventief inzetten. Het is een middel om zicht te krijgen op de besturingscyclus die gaat over veiligheid en duurzaamheid. In dit geval op het spoor. Bij de ILT wordt regelmatig besturingstoezicht toegepast. Bijvoorbeeld bij de Autoriteit woningcorporaties, drinkwaterbedrijven en in de luchtvaartsector. Besturingstoezicht is een aanvulling op het bestaande object- en systeemtoezicht. De ILT draagt op deze manier bij aan de veiligheid voor medewerkers, reizigers en omwonenden.
John Voppen: “Ja, ik zou het zeker aanbevelen. Het besturingstoezicht is er in dit geval omdat er iets aan de hand was. Maar je kunt dit ook doen zonder dat er een groot incident of een aanrijding is. Een gesprek over veiligheidscultuur is een waardevolle aanvulling. Natuurlijk blijven inspecties belangrijk, maar dit is de ‘next step’ in het toezicht. Er is betere communicatie van beide kanten. Als er iets is, laat ik het de ILT meteen zelf weten. Dat geeft de inspectie ook vertrouwen. Zij vertellen ons dat we een opener en meer transparantere cultuur hebben gecreëerd.”
In hoeverre draagt besturingstoezicht bij aan veilig spoor voor alle betrokkenen?
John Voppen: “Veiligheid staat bij ons altijd voorop. Voor reizigers, de gebruikers van overwegen en de mensen die werkzaam zijn in de sector en ook omwonenden. Een heel groot aspect van het verhogen van veiligheid, is het aanpakken van de veiligheidscultuur. Dat draait om hoe mensen met elkaar omgaan. Spreken ze elkaar aan op veiligheid? Bij besturingstoezicht op die manier is het gesprek af en toe best scherp. Maar het gaat ons enorm helpen om het volgende niveau van veiligheidscultuur te bereiken.”
Welke inzichten heeft ProRail dankzij besturingstoezicht?
John Voppen: “We hebben gezien dat we geneigd zijn om dingen op papier heel goed neer te zetten. Zeker als je te maken hebt met een toezichthouder. De vraag is of je dan iets hebt dat goed door mensen uitgevoerd kan worden en of het daadwerkelijk gebeurt. Ook hebben we geleerd om te reflecteren op ons eigen handelen en dit goed op te schrijven. Dat is in het begin best spannend. Je schrijft op hoe je naar de situatie kijkt en wat onze eigen rol als bestuur is geweest. Dan is het even afwachten: wat voor gesprek krijg je dan? Krijg je een brief in de bus of een open gesprek? Dat laatste was gelukkig het geval.”
Karin Visser: “Door het spiegelen van ons beeld aan het bestuur zijn zij zelf ook op zoek gegaan naar patronen in de organisatie. ProRail is er net als wij van overtuigd dat het belangrijk is om op veiligheid te sturen. En dat dat niet iets is van plannen maken, maar het echt doorleven en voelen in de cultuur. Besturingstoezicht is natuurlijk niet alleen vrijblijvend praten. We verwachten na het inzicht ook een aanpak en gaan dat monitoren.”
En hoe kijkt de ILT naar het besturingstoezicht op ProRail?
Karin Visser: “In 2,5 jaar tijd hebben de ILT en ProRail een goede relatie met elkaar kunnen opbouwen. Daardoor ontstaat er meer wederzijds vertrouwen, krijgen we als toezichthouder meer zicht op de situatie en begrijpen we beter waarom bepaalde zaken lopen zoals ze lopen. Hier voeren we vervolgens de dialoog over met elkaar. Het is in belang van zowel ProRail als de ILT dat de spoorwegveiligheid verbetert.”
Hoe gaat het besturingstoezicht verder in 2023?
Karin Visser: “Er is niet alleen een plan, maar er zijn concrete mijlpalen die de ILT kan monitoren. We hebben al mooie ontwikkelingen met elkaar doorgemaakt. Er is een goed beeld van wat er moet gebeuren en ProRail neemt hierin ook haar verantwoordelijkheid.”