In Nederland zit statiegeld op plastic flesjes en blikjes. Dit is geregeld in het Besluit beheer verpakkingen. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) houdt hier toezicht op.
Waar zit statiegeld op?
Statiegeld is verplicht op water en frisdrank in kunststofflessen en metalen drankverpakkingen van 3 liter en minder. Er zijn een paar uitzonderingen:
Plastic flessen: vruchtensap, limonadesiroop, zuivel(drank) en alcohol.
Blik: limonadesiroop, diksap en gecondenseerde melk. Dit zijn dranken die niet bedoeld zijn om in die vorm op te drinken.
Flesjes of blikjes zonder statiegeld melden
Koopt u in Nederland een plastic flesje of blikje waar geen statiegeld op zit? Dan kunt u een melding doen bij de ILT via het formulier Melding wegwerpplastic en statiegeld. Voeg zo mogelijk een foto van het etiket van het flesje of blikje toe. Noem ook waar u het blikje kocht (naam en plaats van de verkoper).
Wat gebeurt er met mijn melding?
De ILT behandelt uw melding risicogericht. Dat betekent dat de inspectie uw melding op de best passende manier gebruikt om effect te bereiken. De inspectie gebruikt uw melding in elk geval ter informatie. Dit kan betekenen dat u geen reactie krijgt op uw melding. U krijgt wel een ontvangstbevestiging.
Hoe houdt de ILT toezicht op statiegeld?
De inspectie controleert of producenten en importeurs statiegeld berekenen. Daarnaast kijkt de ILT of het statiegeldlogo op de plastic flesjes en blikjes staat. Ook ziet de ILT erop toe dat bedrijven de plastic flesjes en blikjes na gebruik weer innemen. En dat ze het statiegeld terugbetalen. Als een producent of importeur niet aan de statiegeldplicht voldoet, kan de inspectie een boete of een andere sanctie opleggen.
Op blikjes zit vanaf 1 april 2023 statiegeld. Dat betekent niet dat van de ene op de andere dag alle blikjes in de winkel van statiegeld zijn voorzien. Het is logisch dat er een periode is waarin er blikjes zonder en blikjes met statiegeldlogo zijn. Na 1 april moeten nieuwe blikjes het statiegeldlogo hebben. De ILT ziet erop toe dat dat gebeurt.
Handhaving inzamelnorm plastic flesjes met statiegeld
Dagelijks gebruiken we ruim 4,5 miljoen plastic flessen. Stichting Verpact is namens de producenten en importeurs verantwoordelijk voor de inzameling en recycling van plastic flesjes en blikjes met statiegeld. Voor plastic flesjes (frisdrank en water) geldt dat de stichting wettelijk minstens 90% moet inzamelen. Deze inzamelnorm geldt sinds 2022, maar Verpact haalt dat tot nu toe niet. Daarmee overtreedt zij de wet.
De ILT houdt toezicht op de naleving van de inzamelnorm. Sinds 2023 is er een handhavingstraject met Verpact, zodat de organisatie zo snel mogelijk voldoet aan de verplichte inzameldoelstelling van 90%. Bekijk wat er tot nu toe is gebeurd.
Vanaf 1 juli 2021 is statiegeld op kleine en grote plastic flessen met frisdrank en water wettelijk verplicht.
De wettelijke inzamelnorm van 90% van plastic flesjes gaat in.
Afvalfonds Verpakkingen (later Verpact) rapporteert dat zij in 2022 in totaal 68% van de plastic flesjes heeft ingezameld.
De ILT waarschuwt Afvalfonds Verpakkingen vanwege het niet halen van de inzameldoelstelling en vraagt om een verbeterplan.
Afvalfonds Verpakkingen dient een zienswijze op het voornemen tot last onder dwangsom van december 2023 in.
Afvalfonds Verpakkingen verandert haar naam in Verpact.
De ILT stuurt Verpact een nieuw voornemen tot het opleggen van een last onder dwangsom.
Verpact dient een zienswijze op het nieuwe voornemen in.
De ILT legt aan Verpact 5 lasten onder dwangsom op vanwege het niet halen van de 90%-inzameldoelstelling voor plastic flesjes. Het inleveren van plastic flesjes moet gemakkelijker en aantrekkelijker worden gemaakt voor de consument. De lasten zijn dat Verpact:
Minimaal 5.400 extra uitbetalende inleverpunten moet realiseren vóór 1 januari 2027.
Een online overzicht voor consumenten moet bieden waar zij inleverpunten bij hun in de buurt kunnen vinden. Dit moet uiterlijk op 4 oktober 2024.
Onderzoek moet doen naar de inleverbereidheid van de consument in relatie tot de hoogte van het statiegeld. Dit moet uiterlijk op 4 oktober 2024. Deze termijn is op verzoek van Verpact met 1 maand verlengd.
Moet onderzoeken wat consumenten vinden van de manier waarop de verschillende inleverpunten het statiegeld terugbetalen. Dit moet uiterlijk op 4 oktober 2024. Deze termijn is op verzoek van Verpact met 1 maand verlengd.
Moet onderzoeken hoe zij beschadigde flessen kan innemen met terugbetaling van het statiegeld. Dit moet uiterlijk op 1 november 2024.
Verpact rapporteert dat zij in 2023 in totaal 74% van de plastic flesjes heeft ingezameld.
Verpact gaat in bezwaar tegen de 5 lasten onder dwangsom van de ILT.
Verpact levert binnen de gestelde termijn 3 onderzoeken aan bij de ILT: over de hoogte van het statiegeld, de inname van beschadigde flessen met uitbetaling van statiegeld en de manier van terugbetalen van statiegeld aan de consument. Daarmee heeft Verpact op tijd voldaan aan deze 3 lasten en hoeft zij geen dwangsom te betalen.
De ILT stuurt Verpact een nieuw voornemen tot het opleggen van een last onder dwangsom.
Verpact dient een zienswijze in op het voornemen. De ILT vraagt Verpact om de zienswijze verder aan te vullen en krijgt een nieuwe zienswijze
De LT wijst de bezwaar van Verpact van augustus 2024 tegen de 5 lasten onder dwangsom af.
Verpact gaat bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State in beroep tegen de 5 lasten onder dwangsom.
De staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) geeft de ILT een zogenoemde aanwijzing om bij handhaving van de 90%-inzamelnorm alleen de flessen te betrekken die in het statiegeldsysteem zitten en via dit systeem worden ingezameld. De ILT kan daardoor geen last onder dwangsom opleggen die betrekking heeft op flessen die wel onder de inzamelnorm vallen maar niet onder de statiegeldverplichtingen, zoals sap en zuivel.
Verpact rapporteert dat zij in 2024 in totaal 77% van de plastic flesjes heeft ingezameld. Door de aanwijzing van de staatssecretaris van juni 2025 wordt dit percentage 83%.
De ILT legt Verpact een aanvullende last onder dwangsom op. Een tijdelijke extra financiële stimulans kan ervoor zorgen dat er sneller meer statiegeldflessen worden ingeleverd. De basis daarvoor is het onderzoek naar de hoogte van het statiegeld, dat Verpact in oktober 2024 op last van de ILT aanlevert. Daaruit blijkt dat Verpact mogelijkheden heeft om de consument financieel te verleiden tot het inleveren van plastic flesjes. De ILT geeft Verpact de mogelijkheid om het statiegeldbedrag te verhogen of een financiële prikkel in te voeren (retourbonus). Verpact heeft tot 1 januari 2026 de tijd om daar invulling aan te geven en aan de last te voldoen.
Verpact maakt bezwaar tegen de last van 3 september 2025 en verzoekt daarbij om rechtstreeks beroep. Daarnaast vraagt Verpact de voorzieningenrechter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State om de aanvullende last onder dwangsom te schorsen, zodat zij vanaf 1 januari 2026 geen financiële stimulans hoeft te geven aan de consument om aan de last te voldoen. De behandeling van het verzoek om een voorlopige voorziening vindt plaats in november.
Verpact levert een totaalpakket aan maatregelen aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat om de wettelijke inzamelnorm te behalen. Dit is op verzoek van de staatssecretaris. In dit pakket stelt Verpact een aantal maatregelen voor om de consument een positieve extra financiële stimulans te geven. De ILT ziet die als een alternatief om aan de last onder dwangsom van september 2025 te voldoen. De ILT past de last hierop aan.”
Op 1 januari 2026 eindigt de termijn waarbinnen Verpact uitvoering moet geven aan de last onder dwangsom van september 2025. Daarin staat dat Verpact de consument met een financiële stimulans moet verleiden tot het inleveren van plastic flesjes.
Op 1 januari 2027 eindigt de termijn waarbinnen Verpact moet voldoen aan de last onder dwangsom van juli 2024. Hierin staat dat zij moet zorgen voor minstens 5.400 extra innamepunten waar de consument zijn statiegeld terugkrijgt.
