Handhaving geluidsbelasting omgeving Schiphol

Handhavingspunten

In het Luchthavenverkeerbesluit Schiphol (LVB) staat hoeveel geluid er in totaal toegestaan is voor Schiphol. Ook staat in het LVB hoeveel geluid er maximaal is toegestaan op 35 handhavingspunten rond Schiphol. De ILT ziet erop toe dat er op jaarbasis niet meer geluid is geproduceerd dan toegestaan in de handhavingspunten. Dat doet de ILT aan het eind van het gebruiksjaar, dat loopt van 1 november tot en met 31 oktober.

Anticiperend handhaven

Al sinds 2015 vliegen luchtvaartmaatschappijen volgens het Nieuwe Normen- en Handhavingstelsel (NNHS). Dit stelsel moet ervoor zorgen dat vliegtuigen zo veel mogelijk de banen gebruiken die voor de minste omgevingshinder zorgen (strikt preferentieel baangebruik). Het NNHS is nog niet officieel in werking getreden. Daarvoor is aanpassing nodig van het LVB. In 2015 meldde de minister van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) aan de Tweede Kamer dat overschrijdingen van de grenswaarden voor het geluid in de handhavingspunten worden gedoogd als deze verklaard kunnen worden door het vliegen volgens het NNHS. Dit betekent dat de ILT niet mag handhaven bij een grenswaarde-overschrijding, zolang dit het gevolg is van het vliegen volgens het NNHS. Dit is het zogenoemde anticiperend handhaven.

Signaal ILT: anticiperend handhaven niet houdbaar

Het nieuwe LVB laat echter op zich wachten. Op 5 november 2021 heeft de ILT de minister van I&W een met een signaal geïnformeerd over de juridische houdbaarheid van het anticiperend handhaven. 

Vervolg

Sindsdien volgden verschillende ontwikkelingen elkaar snel op:

• Op 24 juni 2022 informeerde de minister de Tweede Kamer over het besluit het anticiperend handhaven te gaan beëindigen en het maximaal aantal toegestane vluchten van en naar Schiphol te verminderen. 
• Luchtvaartmaatschappijen en IATA spanden een kort geding aan tegen de Staat. Zij gingen vervolgens in cassatie tegen de uitspraak van gerechtshof Amsterdam van 7 juli 2023.  Op 12 juli 2024 heeft de Hoge Raad de luchtvaartmaatschappijen en IATA in het gelijk gesteld. De Hoge Raad oordeelt dat stoppen met anticiperend handhaven leidt tot exploitatiebeperking en dat hiervoor een ‘balanced approach-procedure’ doorlopen moet worden. 
• Op 14 november 2023 kwam de minister van I&W terug op het besluit het anticiperend handhaven per 31 maart 2024 te beëindigen. Met een aanwijzingsbrief geeft de minister de ILT opdracht om het anticiperend handhaven tot nader order voort te zetten. De ILT voert deze opdracht uit. Tegelijkertijd staat de ILT onverkort achter haar signaal van 5 november 2021. Naar aanleiding van een overschrijding van handhavingspunt 25 (bij Uithoorn) heeft de ILT in juli 2024 herhaald: het huidige stelsel biedt volgens de ILT onvoldoende individuele bescherming voor omwonenden.
• Daarnaast stelde de Stichting Recht op bescherming tegen vliegtuighinder (RBV) een bodemprocedure in tegen de Staat. Zij stellen dat de Staat onrechtmatig heeft gehandeld door disproportioneel veel mensen bloot te stellen aan ernstige hinder en slaapverstoring door luchtverkeer van en naar Schiphol. Op 20 maart 2024 oordeelde de rechtbank Den Haag onder andere dat de Staat binnen twaalf maanden de geldende wet- en regelgeving moet handhaven. Ook moet de Staat een vorm van praktische en effectieve rechtsbescherming bieden voor alle mensen die ernstige hinder of slaapverstoring ondervinden van het luchtverkeer van en naar Schiphol.
• Op 10 september 2024 heeft de Staat aan gerechtshof Den Haag gevraagd de uitvoeringstermijn van 12 maanden op te schorten, omdat zij niet voor de datum van 21 maart 2025 een nieuw LVB kan vaststellen. In het vonnis van 25 februari 2025 constateert het gerechtshof Den Haag dat partijen de Staat niet tot naleving van de 12-maandentermijn zullen houden, waarmee formele schorsing niet nodig is. Er volgt nog een hoger beroep.
• Het ministerie van I&W gaat in het huidige Luchthavenverkeersbesluit Schiphol (LVB) een maximumaantal vluchten vastleggen van 478.000 (waarvan 27.000 in de nacht). Intussen werkt het ministerie aan een nieuw LVB. Met de vaststelling van het nieuwe LVB kan de gedoogconstructie (het anticiperend handhaven) beëindigd worden.  

Balanced approach procedure

De minister van I&W heeft in september 2024 een pakket maatregelen in Brussel ingediend voor de ‘balanced approach procedure’. Het doel  hiervan is de geluidshinder rondom Schiphol terug te dringen per november 2025. Het gaat bijvoorbeeld om minder vliegtuigbewegingen per jaar (overdag en in de nacht) en minder lawaaiige toestellen in de nacht. Ook wordt het gebruik van Schiphol duurder voor lawaaiige vliegtuigen. Wanneer overeenstemming is bereikt over het pakket met de Europese Commissie kunnen de maatregelen in het nieuwe LVB worden opgenomen.