Kwik is zeer giftig en gevaarlijk voor mens en milieu. Daarom zijn er al tientallen jaren regels voor de productie, het gebruik en de afvoer van kwik en kwikhoudende (afval)stoffen. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) controleert of bedrijven zich daaraan houden.
Bedrijven die onder toezicht staan
De ILT controleert of bedrijven zich houden aan de wet- en regelgeving voor kwik en kwikhoudend afval. Dat doet de ILT vooral bij bedrijven waar kwik samenkomt. Zoals:
bedrijven in de gasindustrie
afvalinzamelaars en -verwerkers
De ILT gaat bijvoorbeeld na of zij kwikhoudende afvalstromen hebben. En deze op de juiste manier verwerken of laten verwerken.
Daarnaast controleert de ILT of bedrijven zich houden aan het maximaal toegestane kwikgehalte in producten en levensmiddelen. Dat doet de ILT samen met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). De ILT en de Douane controleren samen of bedrijven zich houden aan het import- en exportverbod van kwik en kwikhoudende producten.
Regels voor kwik in het kort
Werkt u met kwik of kwikhoudend afval? Kies hierna uw doel of de toepassing voor enkele regels in het kort.
Kwik gewonnen uit bepaalde afvalstoffen uit de EU-kwikverordening
Kwik dat is gewonnen uit bepaalde afvalstoffen die in de Europese kwikverordening (EG) 2017/852 staan is altijd afval. Zoals kwik uit afvalstoffen uit de gasindustrie. Het kwik moet u na immobilisatie voor altijd laten opslaan in ondergrondse mijnen. Past u metallisch kwik niet binnen 1 jaar nuttig toe? Dan wordt het metallisch kwik gezien als afval dat u definitief moet verwijderen.
Kwik gewonnen uit andere afvalstoffen
Kwik dat uit andere afvalstoffen is gewonnen mag u in principe weer gebruiken in vergunde toepassingen. Doet u dit niet binnen 1 jaar? Dan is het kwik altijd afval.
Heeft uw bedrijf kwikhoudende afvalstoffen? Dan moet u deze aanbieden aan een inzamelaar en/of verwerker. Hoe het afval verwerkt moet worden, hangt af van het gehalte aan kwik in de afvalstoffen:
Meer dan 50 mg/kg droge stof kwik: u moet de kwikhoudende afvalstoffen eerst ontkwikken, daarna kunt u het als afval verwerken. Er zijn enkele uitzonderingen op deze regel.
10-50 mg/kg droge stof kwik: u moet de kwikhoudende afvalstoffen storten, maar alleen als ontkwikken of verbranden geen verspreiding van het kwik veroorzaakt. In sommige situaties is de toepassing als bouwstof of grond toegestaan.
Minder dan 10mg/kg droge stof kwik: u kunt de kwikhoudende afvalstoffen nuttig toepassen als brandstof (in afvalverbrandingsinstallaties), maar alleen als de kwik in rookgas wordt afgevangen. Ook toepassen als bouwstof of grond is mogelijk. Het storten op een stortplaats kan als blijkt dat verbranding leidt tot verspreiding of een grotere belasting van de filters van een verbrandingsinstallatie.
Naar een land buiten de Europese Unie (EU)
Het is verboden om metallisch kwik, bepaalde kwikverbindingen en mengsels met een kwikconcentratie van minimaal 95 gewichtsprocent naar een land buiten de EU te brengen. Let op: het mengen om een lagere kwikconcentratie te realiseren is verboden.
Metallisch kwik (geen afval) overbrengen is alleen toegestaan als:
de toepassing is vergund (in de lidstaat van ontvangst), en
de betrokken lidstaten hiervoor toestemming geven
Het is verboden om kwik en kwikhoudend afval in te voeren van een land buiten de Europese Unie (EU) naar een land in de EU.
De invoer van kwikhoudende producten is vaak ook verboden (zie bijlage 2 van de Europese kwikverordening 2017/852). Een uitzondering daarop zijn kwikhoudende producten die nodig zijn voor:
civiele bescherming en militaire toepassingen
onderzoek en het ijken van instrumenten
Voor de invoer van kwikhoudende producten is goedkeuring nodig van het bevoegd gezag. In Nederland is dat de minister van Infrastructuur en Waterstaat. U vraagt de goedkeuring aan via het formulier Uitvoeringsbesluit (EU) 2017/2287 van de Commissie.
Of u herwonnen kwik mag hergebruiken of moet verwijderen, hangt af van de herkomst van de kwikhoudende afvalstoffen:
Komt het kwik uit afvalstoffen uit bijvoorbeeld de gasindustrie? Dan is het altijd afval. U moet de herwonnen kwik verwijderen.
Komt het kwik uit andere bronnen? Dan mag u het hergebruiken, maar alleen voor enkele toepassingen.
In de praktijk wordt het kwik na bewerking altijd definitief opgeslagen in ondergrondse mijnen. Is hergebruik niet mogelijk binnen 1 jaar? Dan wordt het kwik afval.
Is het kwik langer dan 1 jaar opgeslagen? Dan wordt dit kwik afval. U mag dit afvalkwik maximaal 5 jaar opslaan op een daarvoor vergunde stortplaats. Daarna moet u het definitief laten opslaan. Kijk voor de regels in de Richtlijn Storten (bijlagen I, II en III).
Na 1 jaar tijdelijke opslag moet u het kwikafval immobiliseren en laten opslaan in de diepe ondergrond of in harde rotsformaties buiten Nederland.
Tandheelkundig amalgaam gebruiken is verboden. Voor sommige medische situaties geldt een uitzondering.
Tandheelkundig amalgaam exporteren is ook verboden. Vanaf 1 juli 2026 is de productie en de import van tandheelkundig amalgaan verboden.
Meld een overtreding van kwikverordening
Werkt u bij de Douane? En denkt of ziet u dat een bedrijf zich niet houdt aan de Europese regels voor kwik? Meld dit bij de ILT via het formulier Melding Douane.
Meld emissies naar lucht en water
Werkt u in de industrie? En vervuilt kwik de lucht of het water? Meld dit via het elektronisch Milieujaarverslag. Dit is verplicht. Gebruik uw e-mailadres en wachtwoord om in te loggen.
