Per 1 juli 2025 is de Rijkswet nationaliteit zeeschepen (Rnz) in werking getreden. Verouderde en versnipperde regelgeving voor de registratie van zeeschepen is vervangen door een nieuw, overzichtelijk stelsel vervat in 1 wet. De Rnz brengt daarnaast 3 veranderingen die van belang zijn voor scheepsbeheerders.
Verandering registratieproces zeeschepen in eigendom
Bij het registratieproces van zeeschepen in eigendom was tot 1 juli een nationaliteitsverklaring vereist. Dit document bewees dat een zeeschip voldeed aan de voorwaarden voor het verkrijgen van de Nederlandse nationaliteit.
Onder de Rnz is de nationaliteitsverklaring als document vervallen en toetst het Kadaster de voorwaarden. Dit betekent dat u geen nationaliteitsverklaring meer kunt aanvragen bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). In plaats daarvan meldt u het schip aan bij het Kadaster voor een nationaliteitstoets.
Scheiding teboekstelling en vlagverlening
De Rnz maakt onderscheid tussen:
- De teboekstelling van het zeeschip in de openbare registers bij het Kadaster.
- De inschrijving van het zeeschip in het Nederlands vlagregister bij de ILT.
Met de Rnz heeft de Nederlandse overheid een uniek eigen vlagregister voor Nederlandse schepen. Teboekstelling bij het Kadaster van een zeeschip in eigendom is een voorwaarde voor inschrijving in het Nederlandse vlagregister. Bij inschrijving van het zeeschip in het vlagregister geeft de ILT de definitieve zeebrief af en verkrijgt het zeeschip formeel de Nederlandse nationaliteit.
Effectieve handhaving
Als uiterste sanctiemaatregel regelt de Rnz de bevoegdheid de nationaliteit van zeeschepen in te trekken.
Onder de oude regelgeving was dit niet mogelijk, omdat doorhaling uit de openbare registers daarvoor noodzakelijk was. Dat zou een directe inbreuk betekenen op het eigendomsrecht van scheepsbeheerders over hun schepen. Dit eigendomsrecht ligt immers vast door de teboekstelling in de openbare registers bij het Kadaster.
Vanaf 1 juli kan het recht om de Nederlandse vlag te voeren worden ingetrokken terwijl de teboekstelling intact blijft. Daardoor ontstaat een effectieve manier van handhaving voor schepen die niet voldoen aan de vereisten voor het varen onder de Nederlandse vlag.
Het recht om de Nederlandse vlag te voeren kan ook even gemakkelijk worden teruggegeven, als het zeeschip weer aan de vereisten voldoet.
Wettelijke voorziening voor bareboat-out
De Rnz voorziet in de wettelijke grondslag voor bareboat-out. Door de scheiding tussen teboekstelling en nationaliteitsverlening hebben eigenaren de mogelijkheid om hun schip te boek te stellen in Nederland, maar tijdelijk onder een andere vlag te varen dan de Nederlandse. Het schip gaat dan ‘bareboat-out’. De Rnz komt hiermee tegemoet aan de wens van het bedrijfsleven. Aan bareboat-out zijn voorwaarden verbonden ter bescherming van de positie van de bemanningsleden.