De luchtvaartautoriteit van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT-Luchtvaartautoriteit) ziet toe dat bouwen rondom Schiphol volgens de regels gebeurt. Dat doet de ILT-Luchtvaartautoriteit onder andere aan de hand van het Luchthavenindelingbesluit Schiphol (LIB Schiphol). Hierin staan regels voor de bestemming en het gebruik van de gronden in de omgeving van Schiphol.
Het LIB Schiphol is opgesteld om onder meer bewoners te beschermen tegen geluidhinder van vliegtuigen. Te dicht bij een luchthaven wonen of onder aanvliegroutes leidt tot geluidsoverlast, negatieve gezondheidsklachten of tot onveilige situaties. Per zone gelden andere beperkingen.
Bouwbeperkingen in Kronenburg, Amstelveen
Rondom Schiphol zijn er gemeenten die kampen met woningnood, zoals ook op veel andere locaties in Nederland. Gemeenten mogen uitbreidingsplannen ontwikkelen voor meer woningen in hun gemeente, maar daarvoor gelden wel bepaalde regels. Als hun bouwplannen binnen de zones van het LIB vallen, dan gelden er beperkingen. Voorbeelden van bouwplannen die met beperkingen te maken hebben spelen in de wijk Kronenburg in Amstelveen. Hieronder leest u een toelichting op de plannen en de besluiten hierover van de ILT-Luchtvaartautoriteit.
De gemeente Amstelveen wilde 4.582 nieuwe woningen (2.500 studentenwoningen en in totaal 2.082 extended stay units) mogelijk maken op voormalig kantorenpark Kronenburg. Dit transformatiegebied, zoals de gemeente het noemt, ligt binnen het zone 4-gebied uit het LIB (LIB-4). Voor zo’n zone geldt dat woningen niet zijn toegestaan, met uitzondering van bestaand gebruik en een toevoeging van maximaal 25 woningen per bouwplan.
Uitspraak Raad van State
Op 18 mei 2022 deed de Raad van State uitspraak: het bestemmingsplan van de gemeente Amstelveen kon niet gerealiseerd worden. Afwijkingen van het LIB zijn mogelijk als sprake is van bijzondere omstandigheden. De gemeente had echter geen verklaring van geen bezwaar (vvgb) op grond van bijzondere omstandigheden aangevraagd. De Raad van State oordeelde dat deze grote aantallen woningen niet passen binnen de regels. De uitspraak ging ook over de extended stay units (tijdelijk verblijf of short stay). Tijdelijk verblijf tot 6 maanden is binnen het LIB toegestaan, maar de gemeente had dit niet goed in het bestemmingsplan opgenomen.
Besluit 438 woningen
De Tweede Kamer nam in juli 2023 een motie aan waarin de regering werd gevraagd om scenario’s te ontwikkelen voor de bouw van studentenwoningen. De ministers van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) en van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) besloten daarna samen met de gemeente om te verkennen of een beperkt aantal woningen van 438 units op een gezonde manier mogelijk zou zijn. De reden daarvoor is dat het gebied te maken heeft met leefbaarheidsproblemen door verpaupering en leegstand. Nieuwe woningen zouden hierbij kunnen helpen.
De gemeente Amstelveen ontwikkelde samen met het ministerie van IenW en het ministerie van Binnenlandse Zaken (VRO) een plan hiervoor. In eerste instantie had de minister aangegeven het LIB hiervoor aan te passen.
Aanvraag en beoordeling verklaring van geen bezwaar (vvgb)
Op 11 februari 2025 diende de gemeente Amstelveen een aanvraag voor een vvgb voor 438 woningen op Kronenburg in. De ILT-Luchtvaartautoriteit beoordeelde de aanvraag en concludeerde dat zij de vvgb niet kon verlenen. Dit omdat de gemeente onvoldoende had gemotiveerd waarom het belang voor de leefbaarheid van het gebied zwaarder moet wegen dan het belang van bescherming van toekomstige bewoners tegen vliegtuiglawaai. Daarbij is voor de ILT-Luchtvaartautoriteit van belang:
Dat het in dit geval niet gaat om een geringe toename van de hinder en risico’s, maar om een toevoeging van 438 permanente woningen. Dus een flink aantal ernstig geluidgehinderden erbij.
Dat deze studentenwoningen met campuscontracten verhuurd zullen worden en de gemeente aangeeft dat de studenten maar beperkte tijd in het gebied zullen verblijven maakt dit niet anders. Het LIB beschouwt studentenwoningen als gewone woningen. 'Beperkte verblijfstijd' is in het kader van het LIB maximaal 6 maanden. Campuscontracten worden afgeven voor de duur van de studie. Dat is dus geen beperkt verblijf in de zin van het LIB.
Met betrekking tot de aangegeven tekorten aan studentenwoningen overweegt de ILT-Luchtvaartautoriteit dat deze tekorten voor alle gemeenten binnen en buiten de beperkingengebieden gelden. Daarin is de gemeente Amstelveen niet bijzonder.
Het belevingsonderzoek van de GGD geeft aan dat studenten minder hinder ervaren van vliegtuiglawaai, maar dat sluit gezondheidseffecten niet uit.
Naar het oordeel van de ILT-Luchtvaartautoriteit is onvoldoende gemotiveerd dat het verbeteren van de leefbaarheid van het gebied alleen via het bouwen van woningen mogelijk is.
Tot slot is de opmerking in de Nota van Toelichting (NvT, onder 5.2 Uitvoering) op het LIB meegewogen, waarin staat dat bij het verstrekken van een vvgb ervoor gewaakt moet worden dat via precedentwerking de regels steeds verder worden opgerekt.
De minister maakte een andere afweging. Hij heeft daarbij benadrukt dat Kronenburg een uniek geval is, en dat het ook de rol van een betrouwbare overheid is om eerder gemaakte bestuurlijke afspraken na te komen. Op 4 juli 2025 heeft de minister van IenW besloten om een instructie te geven aan de ILT-Luchtvaartautoriteit om in dit specifieke geval toch een vvgb te verlenen. De ILT-Luchtvaartautoriteit moet een instructie uitvoeren. Op 23 juli 2025 heeft de ILT-Luchtvaartautoriteit de vvgb aan de gemeente afgegeven.
Met de vvgb kan de gemeente een omgevingsvergunning afgeven voor de bouw van de 438 studentenwoningen. Het is mogelijk om tegen deze vvgb bezwaar of beroep aan te tekenen. Dit kan alleen tegelijkertijd met het bewaar en/of beroep tegen de omgevingsvergunning.
De ILT gaf op 13 oktober 2022 een verklaring van geen bezwaar (vvgb) aan de gemeente Amstelveen af voor de tijdelijke huisvesting van 360 tot 380 vluchtelingen uit Oekraïne in 2 hotels op Kronenburg. De vvgb is afgegeven voor een maximumperiode van 3 jaar.
De opvang van vluchtelingen staat in het LIB genoemd als voorbeeld van mogelijke bijzondere omstandigheden.
Gemeente Amstelveen heeft de tijdelijkheid van de opvang voldoende geborgd. De gemeente heeft aangetoond dat er geen alternatieve locaties zijn buiten het beperkingengebied.
Op 6 maart 2024 heeft de ILT een verklaring van geen bezwaar (vvgb) afgegeven voor de tijdelijke opvang van 300 asielzoekers in een bestaand kantoorgebouw op Kronenburg. De opvang mag maximaal 5 jaar duren.
De realisatie van de asielopvang op deze plek brengt geluidshinder en risico’s door de luchtvaart met zich mee voor de tijdelijke bewoners. Het realiseren van asielopvang op deze locatie in de gemeente Amstelveen, en daarmee het realiseren van een evenredige verdeling van asielzoekers over het land, wegen volgens de ILT echter zwaarder.
De gemeente heeft in voldoende mate de criteria uit het LIB gevolgd. Zij hebben bijvoorbeeld aangetoond dat er geen alternatieve locaties beschikbaar zijn buiten het beperkingengebied. Ook heeft de gemeente de garantie afgegeven dat zij de maximale termijn zal handhaven en de ruimtes na afloop van de termijn niet voor bijvoorbeeld wonen (studentenwoningen) zal gebruiken.
Student Experience wilde een studentenhotel realiseren op Kronenburg met 502 kamers met een maximale verblijfsduur van 12 maanden. De ILT stelde beroep in tegen de door de gemeente Amstelveen verleende omgevingsvergunning aan Student Experience omdat de omgevingsvergunning in strijd was met het Luchthavenindelingbesluit en de gemeente hier geen vvgb voor had aangevraagd. De gemeente was van mening dat er sprake is van een hotelfunctie en niet van woningen.
Rechtszaken
Op 31 januari 2023 deed de rechtbank Amsterdam uitspraak: het beroep van de ILT is gegrond. De voorgestelde 500 studentenunits zijn volgens de rechtbank woningen, en vallen niet onder ‘tijdelijk verblijf’. De gemeente en de initiatiefnemer van het project gingen in hoger beroep bij de Raad van State. Deze heeft op 31 juli 2024 de uitspraak van de rechtbank bevestigd. Dat betekent dat het studentenhotel niet gerealiseerd kan worden.
