De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) houdt toezicht op bedrijven die immobilisaat produceren. Immobilisaat is een vormgegeven bouwstof die bestaat uit verschillende minerale afvalstoffen en reststoffen zoals bodemas, sorteerzeefzand en straalgrit. Door toevoeging van een bindmiddel en water hardt het uit tot een betonachtige bouwstof, die vooral wordt gebruikt als funderingsmateriaal onder gebouwen en wegen.
Productie en toepassing
Immobilisaat is de afgelopen jaren grootschalig toegepast. In 2020 was dit 1,5 miljoen ton, onder andere als funderingsmateriaal op honderden locaties. Bijvoorbeeld onder sorteercentra en parkeerterreinen.
Veiligheid
Als wordt voldaan aan de wettelijke milieu- en technische eisen, dan worden de schadelijke stoffen uit de bestanddelen gebonden in het immobilisaat. Stoffen zoals chloride, bromide en sulfaat vormen dan geen bedreiging voor de kwaliteit van de bodem en het grondwater. Maar als immobilisaat niet goed uithardt of verbrokkelt, kunnen deze schadelijke stoffen wél vrijkomen en verspreiden in de bodem en het grondwater.
Risico’s en aandachtspunten
- Soms bevatten partijen immobilisaat meer schadelijke stoffen dan toegestaan.
- Niet alle genormeerde stoffen worden altijd gemeten.
- De instructies voor verwerking worden niet altijd nageleefd.
- De duurzame vormvastheid is vaak onvoldoende (te veel vocht, onvoldoende uitharding) waardoor stoffen alsnog uitlogen en erosie plaatsvindt.
- Door werkzaamheden zoals heien wordt het materiaal in de bodem geduwd en verontreinigt het de bodem.
- Immobilisaat is lastig te recyclen.
- Soms wordt meer immobilisaat toegepast dan nuttig, noodzakelijk of functioneel is.
Thema-onderzoek door de ILT
Tussen 2022 en 2024 voerde de ILT samen met omgevingsdiensten een thema-onderzoek uit naar de productie en toepassing van immobilisaat. Ondanks de regels voor het toepassen van immobilisaat bleek dat er toch schade voor mens en milieu is ontstaan. Naar aanleiding van de bevindingen heeft het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) verbetermaatregelen getroffen:
- De certificerende instelling heeft een meer onafhankelijke positie gekregen.
- Er is een informatieplicht in de wet opgenomen.
- In het ontwerp Circulaire Materialenplan (CMP) is de verplichting opgenomen om AVI-bodemas te wassen.
Daarnaast is er een nieuwe branchevereniging opgericht en werkt de branche samen met IenW, de ILT en omgevingsdiensten aan een nieuwe en duidelijkere beoordelingsrichtlijn.