Dit is de 2e editie van de nieuwsbrief van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) over hoogwaterveiligheid. Met deze nieuwsbrief informeert de ILT de sector over het toezicht op de zorg voor de primaire waterkeringen en regionale waterkeringen in beheer bij het Rijk. In deze nieuwsbrief leest u onder andere over de ontwikkeling van het toezicht in LBO2, de waterveiligheidsrapportages en de periodieke overleggen van de ILT met de waterkeringbeheerders. Ook is een landelijk overzicht opgesteld met de planning van de beoordelingen tot aan 2035 en wordt er ingegaan op de voortgang van de beoordelingen.
Ontwikkeling van het toezicht in LBO2
Inmiddels is de 2e landelijke beoordelingsronde (LBO2) bijna 2 jaar onderweg en zijn de eerste beoordelingen afgerond. Daarmee krijgt ook het risicogerichte toezicht van de ILT steeds meer vorm. In LBO1 werden de beoordelingen nog uitgevoerd volgens de voorschriften van bijlage 3 van de ministeriële regeling, maar in LBO2 is er meer ruimte voor de beheerders om eigen keuzes te maken. De ILT focust zich in haar toezicht mede daarom op de borging van de kwaliteit. Dit moet de beheerder onder andere aantonen in het trajectspecifieke Plan van Aanpak van de beoordeling. De ILT ontvangt voorafgaand aan de beoordeling graag het Plan van Aanpak en het Verhaal van de Kering. Eventueel kan de ILT nog in gesprek gaan met de keringbeheerder.
Bij een aantal beheerders is de ILT al in gesprek gegaan over de kwaliteitsborging. De Handreiking Kwaliteitsborging wordt vaak toegepast en beheerders besteden aandacht aan de verschillende kwaliteitsdimensies in de voorbereidings-, uitvoerings-, en rapportagefase. De mate van diepgang en de manier van kwaliteitsborging zijn echter nog behoorlijk verschillend.
Ook het werkatelier draagt bij aan kwaliteitsborging en het borgen van de uitlegbaarheid en vergelijkbaarheid (consistentie) van de uitkomsten van de beoordeling. Hierbij is het met name belangrijk dat keuzes voor het bepalen van dominante faalpaden landelijk consistent en op basis van gelijke overwegingen worden gemaakt. Overigens hebben niet alle beoordelingen tot nu toe geleid tot een specialistengesprek. In een aantal gevallen was een startgesprek voldoende.
Areaalplanning LBO2
De ILT monitort de planning van LBO2 op basis van de areaalplanning van de keringbeheerders. De beheerders leggen hun actuele areaalplanning met eventuele herzieningen jaarlijks vast in de Waterveiligheidsrapportage. Dit gebeurt volgens de afspraken in het Draaiboek LBO2.
In 2025 hebben vrijwel alle keringbeheerders hun areaalplanning voor LBO2 opgenomen in de waterveiligheidsrapportage. Een goede areaalplanning en spreiding is belangrijk om alle dijktrajecten te beoordelen binnen de wettelijke beoordelingstermijn van LBO2. Dit is vóór 1 januari 2035.
Op basis van de areaalplanningen heeft de ILT een overzicht opgesteld van de spreiding van de 237 beoordelingen. Dit ziet u in de onderstaande grafiek (figuur 1). Daarin staan ook de verschuivingen ten opzichte van de oorspronkelijke planning in 2024. Deze grafiek is geactualiseerd op 1 december 2025.
Voortgang beoordelingen LBO2
Veel keringbeheerders zijn inmiddels begonnen met het beoordelen van de dijktrajecten. Plannen van aanpak zijn opgesteld en ook de werkateliers worden gehouden. Op 1 december 2025 zijn 6 dijktrajecten volledig beoordeeld, inclusief de resultaatverklaring van de ILT. Van 3 trajecten is de beoordelingsrapportage via het Waterveiligheidsportaal ingediend bij de ILT. Hiervan is het beoordelingsproces nog niet volledig doorlopen.
Figuur 2 laat de voortgang van de beoordelingen van de primaire waterkeringen in LBO2 zien op 1 december 2025.
Figuur 2: Voortgang beoordelingen in LBO2
In LBO1 was er ook de mogelijkheid om voor dijktrajecten een voorlopige beoordeling uit te voeren, met als voorwaarde dat deze trajecten in LBO2 voor 1 januari 2029 een definitief oordeel zouden krijgen. Uitstel aanvragen van de deze termijn is mogelijk volgens de Redeneerlijn Handelingsperspectief uitstel oordeel beoordeling. Voor een aantal dijktrajecten is inmiddels uitstel aangevraagd. De ILT heeft ingestemd met het verzoek om uitstel.
Toetsing veiligheid regionale waterkeringen in beheer Rijk
Voor het toezicht op de niet-primaire waterkeringen in beheer bij het Rijk (de regionale keringen) is een driehoeksoverleg gestart tussen Rijkswaterstaat, het directoraat-generaal Water en Bodem (DGWB) en de ILT. Doel van dit overleg is het opstellen van een gezamenlijk draaiboek. Hierin worden procesafspraken, uitgangspunten en verantwoordelijkheden beschreven, om de toetsing op veiligheid van regionale keringen efficiënt en transparant te maken. Bij het opstellen van deze afspraken wordt rekening gehouden met de resultaten van de 1e toetsingsronde, uitgevoerde versterkingen, inventarisatie van hydraulische randvoorwaarden en beleidswijzigingen op het gebied van normering.
De huidige toetsingsronde loopt van 2020 tot 2032. Een belangrijk aandachtspunt is dat er effectief nog maar 6 jaar over is om deze toetsingsronde binnen de wettelijke termijn af te ronden.
Waterveiligheidsrapportages
In 2025 heeft de ILT weer periodieke overleggen met de waterschappen gevoerd. Daar zijn onder andere de waterveiligheidsrapportages van het jaar 2024 besproken. Het jaarlijks opstellen van een waterveiligheidsrapportage is een wettelijke verplichting geworden sinds de inwerkingtreding van de Omgevingswet.
De waterveiligheidsrapportage schetst een actueel en integraal veiligheidsbeeld van de primaire (en regionale) waterkeringen in het beheergebied. Er wordt gerapporteerd over de staat van de waterkeringen en de organisatie (zorgplicht). Het doel van de rapportage is om aan het bestuur en inwoners verantwoording af te leggen over het waterkeringbeheer. De waterveiligheidsrapportages worden gedeeld met de ILT als toezichthouder.
In het Kader Zorgplicht en het Draaiboek LBO2 zijn verdere afspraken opgenomen over de inhoud en het opstellen van de waterveiligheidsrapportage, zoals het omgaan met nieuwe kennis, planning van LBO2 en het continue monitoren van de waterveiligheid. Tijdens de gesprekken bij de waterschappen is de ILT verder ingegaan op deze eisen. Ook zijn andere actuele onderwerpen besproken, zoals:
- Gegevensbeheer en informatiemanagement
- De aanpak van graverij door bevers
- Het behoud van kennis en personeel
- De gevolgen van het uitblijven van de hydraulische belastingen
De ILT verwacht van de keringbeheerder dat deze in de waterveiligheidsrapportage ook eventuele wijzigingen in de areaalplanning voor LBO2 opneemt. Hierdoor kan de ILT het landelijk overzicht behouden en signaleren als de planning van de beoordelingen gaat schuiven.