Vuurwerk inspecteren tijdens een vuurwerkverbod: hoe werkt dat?
Verhalen
Net als vorig jaar mag er geen vuurwerk worden verkocht, vervoerd en afgestoken. Maar dat betekent niet dat de vuurwerkinspecteurs van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) dit jaar niks te doen hebben. Integendeel: er worden extra controles uitgevoerd bij de douane, havens en postpakketbedrijven. Reinder Auwema is coördinator van het team Vuurwerkinspectie bij de ILT. Hij vertelt hoe ook dit jaar december de drukste tijd van het jaar is.
Hoe komt het dat jullie ondanks het vuurwerkverbod toch zo druk zijn?
“Normaal ligt onze focus op het testen van vuurwerk. We controleren bijvoorbeeld hoe snel het vuurwerk afgaat en of de etiketten kloppen. De tests waren bijna afgerond, toen we hoorden dat er een vuurwerkverbod ging gelden. We hebben snel geschakeld en ons werk anders ingedeeld. Want winkels mogen dan geen vuurwerk verkopen, maar wat dacht je van webshops? We zien dat er ‘illegaal’ online vuurwerk wordt besteld vanuit Oost-Europese landen zoals Polen. Dit houden we samen met postpakketbedrijven goed in de gaten. We weten wanneer er een verdachte vrachtwagen arriveert en we zorgen dat we op dat moment aanwezig zijn bij het postsorteercentrum, al is het om 3 uur ’s nachts.”
Hoe weet je of er vuurwerk in een pakketje zit?
“We letten op het gewicht, formaat en de verpakking. Daarbij krijgen we hulp van speciaal getrainde honden. Verdenken we een pakket, dan laten we de hond snuffelen. Als de hond gaat zitten, is dat voor ons een teken om het pakket te openen. We onderzoeken de inhoud en indien nodig nemen we het vuurwerk in beslag. Vervolgens informeren we de postpakketbedrijven, want zij dragen ook de verantwoordelijkheid. Daarnaast werken we samen met de politie. Hebben we een pakketje onderschept, dan brengt de politie een bezoek aan het bezorgadres. Vaak zijn dit jonge jongens, die stiekem vuurwerk hebben gekocht met de creditcard van hun ouders. En dan wordt er aangebeld door de politie.”
Waar controleren jullie nog meer?
“We controleren ook aan de grens. Dit doen we bijvoorbeeld samen met de douane. Denk ook aan de Rotterdamse haven, waar soms containers vol binnenkomen. We kunnen dan heel gericht kijken of het vuurwerk dat binnenkomt voldoet aan de regelgeving. Soms is er strijdigheid met de classificatie van het vuurwerk, waardoor het bijvoorbeeld te explosief is en niet in Nederland mag worden opgeslagen. Samen met onze collega’s van het team Gevaarlijke Stoffen zorgen we dat deze containers worden geblokkeerd. Dat zijn de grote vangsten. Maar we controleren ook langs de grensovergangen. Iedereen die vuurwerk binnen Nederland brengt moet dit melden bij de ILT. Dan kán het zijn dat we een consument treffen die vuurwerk in de kofferbak heeft liggen. Die krijgt een proces-verbaal, maar dat is niet ons hoofddoel.”
Wat is dan jullie hoofddoel?
“Zorgen dat er zo min mogelijk slachtoffers vallen door onveilig vuurwerk. In de basis is elk vuurwerk gevaarlijk, maar er zijn verschillende categorieën. Wij letten erop dat vuurwerk in de juiste classificatie komt en dat het vuurwerk is voorzien van de juiste markeringen. Zodat de consument het veilig kan afsteken. Al voorkomen we één ongeval: dan is ons werk geslaagd.”
Werken jullie ook samen met andere landen?
“Zeker. De ILT houdt eigenlijk de Europese poort in de gaten, omdat we controleren bij de Rotterdamse haven. Wij zijn verantwoordelijk voor de in- en uitvoer van vuurwerk. Daarom is onze samenwerking met andere EU-lidstaten belangrijk. Voorheen werd Nederland gezien als het braafste jongetje van de klas, want we haalden jaarlijks een kwart van het vuurwerk van de markt af. Toch werden andere landen nieuwsgierig naar onze werkwijze. We nodigden ze uit om met ons mee te kijken. We kregen Denen en Duitsers op bezoek die onze inspecties bijwoonden. Ook lieten we zien hoe we analyses en rapportages opstellen. En wat denk je? Ook die landen halen nu ongeveer een kwart van het vuurwerk van de markt vanwege een hoog risico voor de consument. Zo zie je dat onze werkwijze aanslaat.”
Jullie analyseren dus ook waar het fout gaat?
“Klopt, juist door onze samenwerkingen met handhavingspartners kunnen we goed in kaart brengen waar het misgaat. Neem bijvoorbeeld onze samenwerking met VeiligheidNL. We ondersteunen bij het maken van gerichte vragenlijsten. Wanneer er een slachtoffer bij de eerste hulp belandt, kan hij aangeven wat er precies misging. Stak hij het vuurwerk verkeerd af of disfunctioneerde het vuurwerk? Zo kunnen we signalen krijgen of er onveilig vuurwerk in het spel is. Anderzijds worden we actief benaderd door postpakketbedrijven en de politie. Als er een verdachte lading wordt aangetroffen tijdens een controle en de politie weet niet zeker wat ze ermee moet, dan vraagt ze ons om advies. In sommige gevallen trekt ze letterlijk aan de bel, want we draaien 7 dagen per week, 24 uur per dag piketdiensten. Ook tijdens kerst en oud en nieuw.”
Hoe een ILT-controle bij postpakketbedrijven in zijn werk gaat, is terug te zien in het NTR-programma ‘Kennis van Nu’. In 2019 wijdde het programma een aflevering aan illegaal vuurwerk in postpakketten. Albert Heijgen, voormalig vuurwerkinspecteur bij de ILT, laat in deze aflevering zien hoe de inspectie de postpakketen controleert bij minuut 4:24, 22:55 en 24:44.