“Gedragsverandering kan effectiever zijn dan een boete”
Verhalen
De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) houdt toezicht op het vervoer van gevaarlijke stoffen, waaronder lithiumbatterijen. Deze worden vervoerd over land, over water, de weg, het spoor en door de lucht. Lithiumbatterijen zijn vooral te vinden in elektrische fietsen, auto’s en energieopslagsystemen. Bij verkeerd gebruik kunnen deze batterijen oververhit raken en spontaan gaan branden. Dit kan leiden tot levensgevaarlijke situaties. De ILT treft steeds vaker losse batterijen aan in e-commerce zendingen. Het is niet toegestaan om losse batterijen via e-commerce zendingen door de lucht te vervoeren. Rob Bussing is senior-inspecteur Gevaarlijke Stoffen Luchtvaart. Tijdens inspecties van de ILT en de Douane op Schiphol signaleert Rob meerdere overtredingen. Daarop besluit hij een andere aanpak te kiezen dan voorheen; met een verbluffend resultaat.
Rob vertelt dat het balletje in 2019 ging rollen. “Er kwam toen een signaal binnen van twee spontane branden in e-commerce zendingen. Deze incidenten waren direct te linken aan het onjuist verzenden van losse lithiumbatterijen door de lucht. Dit noemen wij ook wel het ongedeclareerd (undeclared) verzenden van goederen. Zulke zendingen zijn niet herkenbaar als gevaarlijke stoffen. Inspecteurs Gevaarlijke Stoffen Luchtvaart van de ILT stelden vast dat er zogenaamde e-commerce zendingen zijn met gevaarlijke stoffen. Hun inspecties wezen uit dat webshops lithiumbatterijen veelal ongedeclareerd per post verzenden. Het gevolg daarvan is dat de vervoerder niet weet dat hij gevaarlijke stoffen vervoert.” Het ILT-programma ‘Veilig en Duurzaam Schiphol’ startte daarom samen met de inspecteurs Gevaarlijke Stoffen een specifiek onderzoek naar de omvang van de risico’s van lithiumbatterijen.
Inspecties gericht op zendingen e-commerce
“Tijdens onze inspecties lag de focus op e-commerce zendingen. Daarbij verzenden webshops veelvuldig gevaarlijke stoffen per post, terwijl dat niet is toegestaan. Voor deze inspecties werkten we samen met de Douane op Schiphol. De ILT keek hierbij naar e-commerce zendingen op het gebied van gevaarlijke stoffen, in het bijzonder naar lithiumbatterijen. Deze batterijen bevatten elektrolyt. Dit bestanddeel is gemakkelijk te ontsteken. Het probleem met lithiumbatterijen is dat, als ze gaan branden, ze niet op een normale manier te blussen zijn.”
Levensgevaarlijke situaties voorkomen
“In vliegtuigen is halon het meest gebruikte blusmiddel. Tests wijzen uit dat halon een brand met lithiumbatterijen niet kan bestrijden. Op internet zijn voorbeelden te vinden van vliegtuigen die hierdoor geheel of gedeeltelijk uitbranden. Het is daarom ook in hun eigen belang, dat luchtvaartmaatschappijen lithiumbatterijen op de juiste wijze vervoeren. Zij moeten, voorafgaand aan een vlucht met gevaarlijke stoffen, een acceptatiecheck uit (laten) voeren. Op die manier weten zij zeker dat een zending voldoet aan de regelgeving voor het veilig vervoeren van gevaarlijke stoffen door de lucht. Ook moeten luchtvaartmaatschappijen een risico-afweging opnemen in hun procedures.”
Over een andere boeg
“Bij de eerste controles op Schiphol viel ons op dat grote hoeveelheden losse lithiumbatterijen ongedeclareerd werden verzonden. Het ging niet om enkele batterijen; er waren hele vliegtuigplaten vol. De gebruikelijk afhandeling van een overtreding is dat je de afzender verantwoordelijk houdt voor de hele verzending. Dit keer kozen wij voor een andere benadering. We spraken de betrokken luchtvaartmaatschappijen aan op hun verantwoordelijkheid die zij in de regelgeving hebben. Vervolgens moesten ze van ons aangeven wat ze gingen doen om soortgelijke overtredingen in de toekomst te voorkomen. Ook kregen zij een herstelverplichting opgelegd. Dat resulteerde erin dat de luchtvaartmaatschappijen twee opties hadden. Ze konden de zendingen opnieuw laten verpakken, volgens de regelgeving of ze konden deze zending op hun kosten laten vernietigen. In dit geval kozen de luchtvaartmaatschappijen ervoor om de goederen te laten vernietigen.”
Mooi resultaat
Volgens Rob heeft de ‘nieuwe’ aanpak tot een mooi resultaat geleid. “De luchtvaartmaatschappijen hebben hun grondafhandelaar in Hongkong opdracht gegeven tot 100% scan-controle. Dit als acceptatiecheck voor e-commerce goederen. Sinds maart 2021 hebben we op dit gebied nog amper overtredingen geconstateerd. Natuurlijk moeten we als inspectie waakzaam blijven. Maar met het oog op toekomstige aanscherpingen in de regelgeving voor vervoer van losse lithiumbatterijen, is onze aanpak een flinke stap in de juiste richting. De verwachting is dan ook dat er veel minder overtredingen zullen plaatsvinden.”
Voornaamste les
“Deze inspecties leren ons bovenal dat als je het beste effect wil bereiken, dit niet altijd via een bekeuring gaat. Het stimuleren of afdwingen van gedragsverandering levert uiteindelijk een beter resultaat op. Internationale samenwerking met luchtvaartautoriteiten stelt ons in staat om ook bij buitenlandse bedrijven een gedragsverandering teweeg te brengen. De meeste overtredingen starten immers in het buitenland. Persoonlijk haal ik de meeste voldoening uit het feit dat ik een bijdrage kan leveren aan het veilige vervoer van gevaarlijke stoffen door de lucht. De aanpak die ik heb gekozen sluit goed aan bij de visie van de ILT: het maximale effect bereiken door middel van gedragsverandering.”