‘We willen dat professionals in de zorg en op scholen kunnen vertrouwen op producten die er zijn om hen te beschermen’
Verhalen
Interview over het toezicht op biociden in coronatijd. Met Jabik de Boer (inspecteur Toezicht) en Aldo van de Poll (inspecteur Meet- en monsternameteam). Aldo is inmiddels binnen de ILT overgestapt naar het team ‘Maritiem Nationaal’ en werkt daar als senior inspecteur.
Waarom is het belangrijk dat er toezicht is op biociden?
Jabik: ‘Een biocide is een vloeistof die organismen doodt of onschadelijk maakt die gevaarlijk kunnen zijn voor mensen. Wij mensen hebben biociden nodig. Een handdesinfectiemiddel, waar nu veel vraag naar is, is ook een biocide. Bij een verkeerde toepassing van biociden kunnen risico’s ontstaan voor de gezondheid van mens, dier en milieu. Daarom is er een toelatingsstelsel, net als bij medicijnen’.
Op dit moment gelden er tijdelijk andere regels voor bepaalde desinfectiemiddelen, om aan de toegenomen vraag naar biociden te kunnen voldoen. Jabik: ‘Ons toezicht is belangrijk. Partijen die deze middelen gebruiken, moeten kunnen vertrouwen op producten die hen moeten beschermen. Daarnaast is het voor eerlijke concurrentie van belang dat nieuwkomers op de markt zich aan de spelregels houden. Anders delven bestaande aanbieders het onderspit’.
Wat betekent de coronacrisis voor het ILT- toezicht op biociden?
Jabik: ‘Alles is veranderd! Vanwege het coronavirus is de vraag naar desinfectiemiddelen natuurlijk sterk toegenomen. De tijdelijke vrijstellingen (uitzonderingen op de normale wet- en regelgeving) voor handdesinfectiemiddelen maken het mogelijk om aan de toegenomen vraag te voldoen. Maar het zijn er inmiddels 8, dus veel zaken gaan anders dan normaal. In korte tijd begonnen uiteenlopende bedrijven met de productie van desinfectiemiddelen. Iedereen kan natuurlijk met alcohol aan de slag. Maar het eindproduct moet wel werken, veilig zijn en aan de regels voldoen.
In het begin besteedden we veel tijd aan het adviseren van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat op vrijstellingen en de gevolgen voor het toezicht. De toets die normaal gesproken nodig is voordat een product op de markt mag worden aangeboden, is in deze tijdelijke situatie vaak niet vereist.
We zijn een breed, online onderzoek naar producenten en handelaren in desinfectiemiddelen gestart. We hebben een meldsysteem opgezet om zicht te krijgen op de nieuwe groep biociden en hun aanbieders.
Dat alles had wel wat voeten in de aarde. Er was in het begin veel ad-hoc werk en het moest snel. Het betekende dat we soms doorwerkten in het weekend en lange dagen maakten. Gelukkig kreeg ons team versterking vanuit andere onderdelen van de ILT. Er is veel veerkracht en een ‘schouders eronder mentaliteit’. We doen het samen.
En natuurlijk stemden we onze aanpak af met andere partijen zoals de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) die toezicht houdt op de consumentenmarkt, bijvoorbeeld voor handdesinfectiemiddelen die je bij de drogist of in de supermarkt kunt kopen’.
Hoe verliepen de inspecties?
’Bij de start van de crisis, begin 2020, werkten we grotendeels op afstand. We maakten onder meer gebruik van ‘webscraping’. Daarbij filteren we informatie, stap voor stap, via algoritmes. Dat levert waardevolle inzichten op voor het toezicht. Via internet kunnen we snel en gestructureerd aan informatie komen, maar we checken de informatie altijd handmatig.
Inspecteren op afstand kan, maar kost meer tijd. Soms moet je nu eenmaal de boer op om echt te zien wat de situatie is bij een bepaalde producent. En ‘op locatie’ kun je elkaar in de ogen kijken en een betere inschatting maken van de situatie. Laatst waren we ergens en daar bleek er geen informatie op de flesjes te staan over hoe je handen moet desinfecteren met het middel. Ze zijn gewaarschuwd, gesommeerd dit aan te passen’.
Informeren en waarschuwen als het kan
De ILT informeert en waarschuwt als het kan. ‘Niet alleen wij, ook marktpartijen hebben te maken met een onverwachte situatie en met nieuwe regelgeving. Maar als we merken dat een partij willens en wetens verkeerd zit, krijgen ze een boete’.
Wat zijn de resultaten van jullie toezicht tot nu toe ?
‘Inmiddels zijn bij ruim 70 producenten zijn inspecties uitgevoerd. Vaak werd na contact met de ILT het productieproces aangepast of werden verpakkingen of etiketten verbeterd. 16 Keer is een waarschuwing gegeven, er werd één Last onder dwangsom (LOD) opgelegd’.
Desinfectiepoorten
Jabik vervolgt: ‘We kwamen recent enkele ‘desinfectiepoorten’ tegen bij supermarkten, met als doel mensen te desinfecteren. We hebben moeten ingrijpen want er werden middelen en methodes gebruikt die risico’s met zich meebrachten en die niet zijn toegestaan’.
Wat doet het meet- en monstername team van de ILT voor jullie?
Aldo : ’Het Meet- en Monsternameteam ondersteunt het toezicht. Onze monsternames hebben als doel om na te gaan of “de vlag de lading dekt”: Is het product in de verpakking conform de documentatie van marktpartij en het etiket op het product?’ Het NVWA laboratorium analyseert op de aanwezigheid van de “werkzame stof” in het desinfectiemiddel. Het gaat dan bijvoorbeeld om ethanol, glycerol en waterstofperoxide. ‘We willen er zijn als ze productie draaien. Dan kun je impact hebben’, aldus Aldo. Monsters nemen klinkt overigens makkelijker gezegd dan gedaan. Er zijn regels voor de monstername op zich, de verpakking, het transport en de hoeveelheid product die we meenemen. Zo moet elk monster worden vervoerd in een verzegelde doos of zak en voorzien zijn van een unieke barcode (incl. gedetailleerde beschrijving voor elk monster).
Wie doet wat?
Het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) toetst de risico’s en controleert of het product doet wat het moet doen, voordat het mag worden aangeboden op de markt. De ILT controleert of er geen ondeugdelijke of illegale middelen op de markt worden aangeboden en ziet toe op juist gebruik met name bij professionele gebruikers. De NVWA richt zich meer op producten voor consumenten.